Context voor neurodivergentie in onze tijd

Neurodivergentie en de ruimere context

Neurodivergentie (ND)

AD(H)D, ASS, HSP, dyspraxie, sensorische gevoeligheid… verdienen erkenning en ook context.

Wat je in deze blog leest is geen ontkenning van diversiteit, aanleg, DNA, trauma, familiale kwetsbaarheid of individuele geschiedenis.

Het is opgesteld uit ervaring, niet vanuit wetenschappelijke bron noch evidentie.

Naast dit alles is er een laag die bijna nooit benoemd wordt:

een laag die helpt begrijpen waarom neurodivergentie vandaag zo zichtbaar en intens naar voren komt.

1. Neurodivergentie ontstaat niet “door jou”, maar ook niet “alleen in jou”

Een zenuwstelsel ontwikkelt zich steeds binnen een context:

• familie

• school

• ritme

• gewoontes

• verwachtingen

• Socioculturele manieren van omgaan met gevoelens

• ...

Die omgeving bepaalt niet dat iemand ND wordt,

maar ze bepaalt wél hoe ND zich toont en hoe ze door de persoon zelf ervaren wordt.

Daarmee zeg ik ook dat je niet zomaar de schuld op één of meerdere personen kan leggen.

Je deed wat haalbaar was.

In een tijd die steeds sneller, voller en ingewikkelder wordt.

2. Neurodivergentie in onze tijd en cultuur

Onze West-Europese samenleving is ten opzichte van 50 jaar terug:

• sneller

• drukker

• voller

• minder voorspelbaar

• meer gericht op presteren

• minder gericht op rust en verbinding

En tegelijk leven we in een tijd/cultuur waar er ruimte is voor emotionele diversiteit en veiligheid. Primaire behoeftes zijn over het algemeen voorzien in Vlaanderen, waardoor het veilig genoeg is om transgenerationele structuren en patronen te veranderen.

Ouders doen niet noodzakelijk te weinig.

Misschien zelfs té veel?

Deze evolutie biedt geen oorzakelijke verklaring voor de toename in neurodivergentie,

maar wordt hierdoor wel duidelijker zichtbaar.

Zo meen ik niet te beweren dat hier de oorzaak ligt achter de evolutie van ND, maar wel bijdraagt aan de manier waarop ze zich vertoont in onze cultuur.

3. Een gevoelig zenuwstelsel neemt niet over omdat iemand tekortschiet, maar omdat het zo werkt

Veel ND-profielen registreren prikkels sneller en intenser.

Niet omdat iemand iets fout doet,

maar omdat hun zenuwstelsel zo in elkaar zit.

• Een ND-zenuwstelsel verwerkt informatie anders vanaf de geboorte.

• Het pikt meer signalen op.

• Het reageert sneller.

• Het loopt sneller vol in drukke omgevingen.

  
  

De wereld van vandaag maakt die gevoeligheid zichtbaarder,

maar creëert ze niet.

En als je je als ouder hiervoor verantwoordelijk voelt:

• Jij hebt niet gefaald.

• Je hebt gedaan wat mogelijk was.

• Het is groter dan jij alleen.

Een ND-zenuwstelsel is nooit “te veel”.

Het werkt sneller, merkt meer op en heeft daarom méér rust, duidelijkheid en voorspelbaarheid nodig.

Niet als beperking, maar als houvast.

Het is geen tekort — het is een manier van functioneren.

4. Transgenerationele patronen en hun invloed

Dit zijn wondes en patronen die van generatie op generatie werden doorgegeven. Niet uit slechte wil, maar uit onmacht, als een gevolg van oorlog, ...

De (over)grootvaders leerden gevoelens inslikken om sterk te blijven.

De (over)grootmoeders leerden controle vasthouden om veiligheid te bewaren.

Deze reacties ontstonden vanuit:

• liefde

• verantwoordelijkheid

• overleven

• verlies

• plicht

• een gebrek aan steun

Ze bepalen niet wie een ND-kind wordt,

maar ze beïnvloeden wel hoe nabijheid, rust en duidelijkheid werden voorgeleefd.

Dat is geen oordeel.

Het is context die helpt begrijpen waarom zoveel ND-profielen vandaag overweldigd raken door prikkels, relaties of spanning.

5. Wat helpt ND-profielen écht?

wat nodig is hangt af van het zenuwstelsel en van wat er gebeurt in het moment.

Deze blog kan hier onmogelijk een éénduidig antwoord bieden op deze vraag.

Echter wel de ruime context die bijdraagt aan een complexe dynamiek.

6. De essentie

Neurodivergentie vraagt geen perfect ouderschap en geen uitleg over wat iemand al dan niet "anders moet doen."

Het vraagt vooral dat we begrijpen hoe verschillend zenuwstelsels kunnen reageren en hoe belangrijk rust, duidelijkheid en nabijheid zijn in momenten van druk of intensiteit.

Voor de één is voorspelbaarheid een houvast, voor de ander is ruimte en vertragen voldoende, en voor velen is het vooral helpend wanneer iemand aanwezig kan blijven zonder oordeel.

Iedereen doet wat haalbaar is binnen de omstandigheden waarin hij leeft.

Niemand hoeft hiervoor de schuld te dragen.

Neurodivergentie is geen fout of gebrek.

Het is een manier waarop een zenuwstelsel informatie verwerkt.

Soms sneller, soms intenser, soms met meer signalen tegelijk.

Wanneer we dat erkennen, zonder oordeel, ontstaat er ruimte.

Niet om te veranderen, maar om elkaar beter te begrijpen en samen eenvoudiger door het leven te gaan.

We hoeven niet méér te doen.

We mogen rustiger worden in hoe we er voor elkaar zijn.